W obliczu globalnych wyzwań, związanych ze zmianami klimatycznymi, Polska Wschodnia realizuje ambitne plany rozbudowy ekologicznego transportu miejskiego. Dzięki wsparciu Unii Europejskiej region może stawiać na innowacyjne i zrównoważone rozwiązania mobilne. Ich realizacja jest możliwa m.in. dzięki pieniądzom z programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej.
Wprowadzanie rozwiązań zrównoważonej mobilności miejskiej przybliża nas do celu, jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej. Miasta zlokalizowane w Polsce Wschodniej mają teraz wyjątkową okazję, aby maksymalnie wykorzystać korzyści płynące z członkostwa w Unii Europejskiej. Mogą podejmować działania w trosce o czyste powietrze i realizować wizję zapisaną w polityce spójności UE – stworzenia Europy, która będzie charakteryzować się niską emisją zanieczyszczeń i będzie spowalniała zmiany klimatu. Jest to kierunek, w którym pragniemy podążać solidarnie z państwami UE, planując przyszłość makroregionu.
Pierwsze konkursy wystartowały
W lipcu i wrześniu wystartowały pierwsze nabory dotyczące zrównoważonej mobilności miejskiej. Jeszcze do grudnia wybrane średnie miasta z Polski Wschodniej mogą zdobyć środki w pierwszym naborze na realizację kompleksowych inwestycji dotyczących rozwoju transportu miejskiego oraz innych ekologicznych sposobów przemieszczania się. Kolejny nabór dla nich zostanie ogłoszony w II kwartale 2024 r.
Najpóźniej do końca 2025 r. swoje pomysły na inwestycje mogą zgłaszać – w odrębnym naborze – większe miasta, takie jak Lublin, Białystok, Rzeszów, Kielce, Olsztyn, Elbląg i Radom. Do rozdysponowania we wszystkich naborach jest łącznie blisko 1,9 mld złotych.
Nowoczesny transport, przyjazny środowisku
Miasta mogą starać się o dofinansowanie m.in. na zakup nowoczesnych, zeroemisyjnych środków transportu publicznego, takich jak tramwaje, trolejbusy czy autobusy. Program przewiduje również możliwość sfinansowania budowy, przebudowy lub modernizacji kluczowej infrastruktury transportowej, np. stacji ładowania pojazdów elektrycznych, stacji tankowania wodoru, linii i pętli tramwajowych, trolejbusowych oraz autobusowych.
Komfort i dostępność dla wszystkich
Program umożliwia również dofinansowanie wdrożenia nowoczesnych technologii ITS, takich jak systemy informacji pasażerskiej, mobilne bilety oraz zintegrowane systemy opłat za przejazd różnych przewoźników. Rozwiązania te pozwolą nie tylko efektywnie zarządzać ruchem miejskim, ale też lepiej zaplanować podróż – sprawią, że będzie ona wygodniejsza i szybsza. Dzięki wsparciu finansowemu powstaną też nowe elementy infrastruktury, które zwiększą komfort podróżowania po mieście. Mowa tu o nowych przystankach, wysepkach oraz centrach przesiadkowych.
Dodatkowo, program zwraca szczególną uwagę na dostosowanie tych elementów do potrzeb osób z ograniczoną zdolnością poruszania się oraz osób z niepełnosprawnościami. W ramach swoich kompleksowych projektów, miasta mogą także inwestować w rozbudowę infrastruktury wspierającej ruch pieszy i rowerowy. Finansowanie obejmuje budowę bezpiecznych ciągów rowerowych i pieszo-rowerowych, modernizację stojaków i wiat rowerowych oraz stacji samoobsługowej naprawy rowerów. Inicjatywy te nie tylko promują ekologiczne formy mobilności, ale przede wszystkim przyczyniają się do ograniczania ruchu samochodowego, zwłaszcza w centrach miast.
Jak to może wyglądać w praktyce?
Jednym z najnowszych przykładów na to, w jaki sposób Fundusze Europejskie odmieniają oblicza naszych miast, jest nowo otwarte centrum przesiadkowe w Białymstoku. To wieloetapowe przedsięwzięcie otrzymało z Programu Polska Wschodnia 2014-2020 dofinansowanie w wysokości ponad 154 milionów złotych. Teraz mieszkańcy i turyści odwiedzający Białystok mogą korzystać z nowoczesnej i wygodnej infrastruktury dworca autobusowego, parkingów typu "kiss & ride" oraz ścieżek i parkingów rowerowych. W niedalekiej przyszłości będą mogli dodatkowo wygodnie przemieszczać się tunelem pieszo-rowerowym pod torami stacji PKP Białystok.
Fot. Marcin Jakowiak / Urząd Miejski w Białymstoku
Fot. Dawid Gromadzki / Urząd Miejski w Białymstoku
Planowanie to klucz do sukcesu
Ponieważ planowanie mobilności nie jest zadaniem łatwym, mniejsze miasta mogą również liczyć na finansowanie, które umożliwi im sprostanie temu zadaniu. Kluczowym elementem jest tutaj opracowanie Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (SUMP), który określa długofalową strategię rozwoju mobilności samorządów tworzących dany obszar miejski.
Dokumenty te nie tylko wskazują kierunki działań, które należy podjąć, aby promować zrównoważoną mobilność, ale również opisują konkretne rozwiązania, jak osiągnąć ten cel. Co ważne, SUMPy są tworzone z myślą o lokalnych społecznościach i z ich aktywnym udziałem. Dzięki programowi Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej rozwiązania mogą być dostosowywane i ulepszane tak, aby w pełni sprostać dynamicznie zmieniającym się wymaganiom i oczekiwaniom mieszkańców. Co istotne dla samorządów, które już posiadają takie strategie, istnieje także możliwość ich aktualizacji, gdyż SUMP powinien ewoluować wraz ze zmianami potrzeb mieszkańców danego obszaru miejskiego.
Polska Wschodnia idzie naprzód!
Każda inwestycja i każdy nowy projekt to krok w kierunku świata bez zanieczyszczeń powietrza i o lepszej jakości życia. Dzięki realizowaniu wizji zrównoważonego rozwoju i ochronie środowiska możemy odczuć wyraźną różnicę w sposobie funkcjonowania naszych miast. Zmiana nawyków, częstsze korzystanie z komunikacji publicznej zamiast własnych aut pomoże poprawić jakość powietrza, a co za tym idzie – również nasze zdrowie. Dzięki zrealizowanym projektom mieszkańcy miast będą mogli przemieszczać się po swoim mieście sprawnie, bezpiecznie, a przede wszystkim ekologicznie.
Po więcej informacji na temat programu Fundusze Europejskie dla Polskich Wschodniej zapraszamy bezpośrednio do strony www.fepw.gov.pl. Na portalu PARP znajdziemy natomiast szczegółowe informacje o zasadach naborów i kryteriach wyboru projektów.